Recente cijfers van de Algemene Farmaceutische Bond over hoe de Belg antidepressiva gebruikt zijn opmerkelijk. In 1996 gingen per jaar iets meer dan 95 miljoen dagdosissen over de toonbank bij de apotheker. Twintig jaar later is dat meer dan 3 keer zoveel. In 2015 werden bijna 314 miljoen dagdosissen verkocht. Een stijging van 229% over 20 jaar tijd.
Frappant aan deze cijfers is de vrij constante toename over de jaren heen: elk jaar komen er ongeveer 11 miljoen dagdosissen bij komen. Anders gesteld: elk jaar slikken we per Belg 1 pil extra, en dat reeds 20 jaar lang.
In het Radio 1 programma ‘De wereld vandaag’ van 24 februari vertel ik aan Ruth Joos dat deze toename volgens mij geworteld is in onze manier van kijken naar depressieve ervaringen. We bekijken deze teveel vanuit een biomedische bril. Concreet wil dat zeggen dat we ons teveel richten op het louter vaststellen van symptomen (negatieve gedachten hebben over jezelf en je leven, last hebben van een sombere stemming…) en te snel denken dat deze veroorzaakt worden door een onevenwicht in de hersenen. Wie dat denkt, beschouwt antidepressiva snel als dé remedie.
Op die manier vergeten we dat depressieve ervaringen opduiken in een leven, en worden bepaald door wat in dat leven gebeurt. Ons levensparcours is hobbelig. Binnen relaties, in het gezin, op het werk of op school maken we allerlei mee dat ons tekent; gebeurtenissen waar we verstrikt kunnen in raken en die uitzichtloos kunnen lijken.
Het is veel zinvoller om depressieve klachten op die manier te benaderen: we moeten ze eerst en vooral beluisteren om zo via gesprekken manieren te vinden die helpen om aan de verstrikking te ontsnappen. Zo werken we als psychoanalytici wanneer mensen ons consulteren om een uitweg te vinden uit hun patstelling. Medicijnen kunnen (op bepaalde momenten; voor bepaalde mensen) een hulpmiddel zijn, maar wat primeert is iemands singuliere manier van in het leven staan.
Het interview met Ruth Joos is hier te beluisteren:
